Demodeks Nedir? Belirtileri, Tedavisi ve Korunma Yolları

Demodeks, saç köklerinde ve özellikle yüz bölgesinde yaşayan mikroskobik boyuttaki akar türlerinden biridir. Genellikle belirti vermezler, fakat bazı durumlarda ciltte tahriş, kızarıklık, kaşıntı gibi şikâyetlere neden olan demodikozis adı verilen cilt hastalığına yol açabilirler.

Demodeks Nedir?

Demodeks, insan cildinde gözenek ve kıl köklerinde yaşayan parazitik akar cinsidir. Gözle görülemeyecek kadar küçüktürler; ancak mikroskop altında uzun gövdeli, sekiz bacaklı bir yapıya sahiptirler.

Genellikle bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde ya da mevcut cilt sorunlarında çoğalmaya başlar ve belirti vermeye başlarlar.

Demodeks Akarları Nerelerde Yaşar?

Demodeks akarları özellikle şu bölgelerde yaşar:

• Kirpik dipleri

• Yüz (burun kenarı, alın, yanaklar)

• Kulak kanalları

• Saç kökleri

Bu akarların boyutları 0,15 mm ile 0,4 mm arasında değişir. İnsanların büyük çoğunluğunda bulunur, ancak belirti göstermeden yaşarlar.

Kimlerde Görülür?

Demodeks akarları 5 yaş altındaki çocuklarda nadir görülürken, ergenlik sonrası bireylerin çoğunda bulunur.
Demodikoz adı verilen hastalık, genellikle aşağıdaki gruplarda ortaya çıkar:

• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar

• Kortizon içerikli ilaçları uzun süre kullananlar

• Rozasea (gül hastalığı) gibi cilt rahatsızlıkları bulunanlar

• HIV/AIDS hastaları

• Kemoterapi tedavisi gören bireyler

Demodeks Türleri

İnsan cildinde yaşayan iki temel demodeks türü vardır:

1. Demodex folliculorum: En yaygın türdür. Kirpik diplerinde, yüz bölgesindeki kıl köklerinde yaşar.

2. Demodex brevis: Saç köklerinin yağ bezlerinde bulunur ve sebum (cilt yağı) ile beslenir.

Demodikozis (Demodex Enfeksiyonu) Belirtileri

Demodikoz, demodekslerin aşırı çoğalmasıyla oluşan bir cilt hastalığıdır. Başlıca belirtileri:

• Kaşıntı ve yanma hissi

• Kızarıklık ve pullanma

• Pürüzlü cilt yapısı

• Göz kapaklarında tahriş

• Kirpik dökülmesi

• Egzama benzeri döküntüler

• Sivilceye benzeyen küçük kabartılar

Demodeks ve Rozasea İlişkisi

Yapılan birçok çalışma, rozasea (gül hastalığı) ile demodeksler arasında ilişki olduğunu göstermektedir.
Demodeks sayısının artması rozasea semptomlarını kötüleştirebilir; aynı şekilde rozasea hastalarının cildinde demodeks yoğunluğu daha fazladır.

Bu nedenle, rozasea tedavisinde demodeks kontrolü büyük önem taşır.

Demodeks Tedavisi Nasıl Yapılır?

Demodikoz tedavisi dermatolog kontrolünde yapılmalıdır. En yaygın kullanılan tedaviler şunlardır:

• Metronidazol içeren kremler

• Permetrin, kükürt veya benzil benzoat içeren topikal ürünler

• Salisilik asit, selenium sülfür gibi cilt soyucu içerikler

• Lokal peeling uygulamaları

• Çay ağacı yağı (Dikkat: Göz çevresinde kullanımı tahrişe neden olabilir)

• Lazer tedavileri (özellikle dirençli vakalarda)

Evde Demodekslerle Mücadele İçin Öneriler

Demodekslerin tamamen yok edilmesi gerekmez, ama sayılarının artması engellenebilir. İşte alınabilecek bazı önlemler:

• Günde 2 kez yüzünüzü uygun bir temizleyici ile yıkayın

• Ağır ve yağlı makyaj ürünlerinden kaçının

• Haftada 1 kez hafif bir peeling uygulaması yapın

• Havlularınızı ve yastık kılıflarınızı düzenli olarak değiştirin

• Cildiniz yağlıysa, gözenek tıkayıcı ürünleri azaltın

Demodeks Bulaşıcı Mıdır?

Evet, demodeksler cilt temasıyla bulaşabilir. Özellikle öpüşme gibi yakın temaslar sırasında geçiş olabilir. Bağışıklığı zayıf olanlar ve ileri yaş grubu bireyler bulaşma açısından daha risklidir.

Demodeks Sivilce Yapar mı?

Normal şartlarda demodekslerin sayısı az olduğu sürece sivilceye neden olmaz. Ancak kontrolsüz şekilde çoğaldıklarında, sivilce benzeri lezyonlara ve akne vulgaris benzeri durumlara neden olabilirler.
Yanlışlıkla sivilce sanılıp akne tedavisi uygulanan bazı hastalarda, esas sorunun demodikoz olduğu sonradan anlaşılmaktadır.